Ang Agta (sugilanon)

january 15, 2009 NAGHAPA nga nagtoon si Timoy. Gipalong niya ang TV human sa balita. Gibati niya ang katugnaw sa kagabhion niining ilang balay diin siya nag-inusara. Tua sa pikas Baryo iyang Mama Berta ug Papa Bino. May nanuktok sa pultahan. Apan tungod sa kusog sa uwang sa ilang iro daw tuod si Timoy nga nipailawon sa Lamesa. Way bisan gamay nga kisaw. Siyete anyos pa si Timoy ug matag karon ug unya siya makadungog ug hungihong nga may gipatay ubos sa ilang balay. Mikusog ang tuktok. Sa iyang hunahuna dili siya moabli kung dili motingog o mangatahuran ang si kinsa man ang naa sa luyo sa ilang pultahan. Ug sa dihang may nisampit sa iyang ngalan, bisan wa siya makaila sa tingog dali kaayo siyang nakabarog ug niabli.,...Apan sa iyang kahikurat-usa ka bugnawng haguros sa hangin ang nisugat kaniya uban sa kahait sa tingog sa ilang iro nga nag-atubang kaniya. Way pupanagana nga gilamba ni Timoy ang pultahan. Nagkurog nga nisulod sa ilang sala. Human ang pila ka gutlo may nituktok sa pultahan, apan ning higayuna nisampit kini ug nakaila siya sa tingog. "Moy, manghulam kog libro sa math bi" sukna sa tingog. Si tiyo Jerry niya, mohulam sa libro sa iyang maguwang. Nibalik siya pagtuon dihang nigawas na si Jerry. Apan human sa pila ka minuto aduna na usab nisampit kaniya. Gikulbaan siya, apan nibarog ug niduol sa pultahan. Niuwang na pud ang ilang iro, u ning higayuna may agulo sa usa ka lalaki ang iyang nadunggan. Apan iyang giwakli ang nadungog ug nipadayon sa pagtuo nga iyang Mama ug Papa ang niabot. Punsisok sa puting aso maong nisulod sa ilang balay, ug may dagtom nga nihaguros pasulod sa ilang kusina. Wa na niya tan-awa ang nisulod dayong lamba sa pultahan ug nidagan palayo sa ilaha. "O niapas ka man lagi" pangutana ni papa niya Bino. "Na-aay nisulod sa ato pa" nagkapisi-pisi niyang sinultihan uban ang naghangak nga paginhawa. "Unsa? tuaw ni tiyo niya Tony. Nahingangha ang tanan sa iyang giasoy apil ang iyang mama Berta. Apan iyang papa suheto na sa mga panghitabo sa ilaha. Nahisayud ang iyang amahan- maong igo nalang siyang gihapuhap ug gipainom ug tubig.
"Usa kadto ka Agta, Moy." sugilon sa iyang papa dihang nagkaistorya sila sa paingon na silang mopauli. Apan wa na siya naminaw sa taas nga sugilon sa iyang papa. Ang sakit sa iyang tuhod ug siko nga hangtod ning orasa wa siya makahinumdom diin niya makuha. Hasta kapila diay siya masukamod ug dinagan. Amigo diay to sa iyang tiyo Hamen. Gipalayas diay kadtong maong agta human makahadlok sa nanaygon. Giwiriswiris sa kasaba ug sa iyang tiya maong nipahawa. Dili diay to ang ingon nila nga gipatay sa ubos sa ilaha. May gi-salvage man gud kuno daw iro pila lang ka metros gikan sa ilang balay. Nagtoo siya nga basin nagkondenar na usab. Ang agta man diay kadto nga nagpuyo sa dakong Gemilina nga gitukuran sa balay sa iyang maguwang.